اعمال حسبی

اعمال حسبی و نگاهی به مفهوم آن

بر خلاف تصمیمات قضاوتی، اعمال حسبی درحالی از دادگاه صادر می شود که علی القاعده اختلاف و نزاعی وجود ندارد. در عین حال لزوم بررسی درخواست توسط قاضی و نظارت و مداخله او، مشخصه وضعیتی است که صدور عمل حسبی را ایجاب می نماید.
امور حسبی اموری است که دادگاه ها مکلفند نسبت به آن امور اقدام نموده تصمیمی اتخاذ نمایند بدون اینکه رسیدگی به آن متوقف بر وقوع اختلاف و منازعه بین اشخاص و اقامه دعوی از طرف آنها باشد.
در نتیجه، جهت تشخیص امور حسبی نه تنها بررسی وجود یا عدم اختلاف و نزاع باید مد نظر قرار گیرد، بلکه لزوم یا عدم مداخله، اقدام و اتخاذ تصمیم دادگاه نیز باید مورد توجه قرار گیرد.

در حقیقت هرگاه طبع امر مورد درخواست ایجاب نماید که طرف مقابلی وجود نداشته و در عین حال نظارت و مداخله قاضی لازم باشد با امر حسبی مواجه خواهیم بود که منتهی به عمل حسبی خواهد گردید.
بنابراین درخواست هایی مانند تامین خواسته تابع قواعد امور حسبی نمی شوندزیرا انزاع و طرف مقابل وجود دارد، اما او را دعوت نمی نمایند.

پس در مواردی که طبق تقاضای نیازی نیازی به طرف قرادادن کسی ندارد، یعنی متقاضی درخواستی به زیان دیگری از دادگاه نمی کند، موضوع تابع قواعد امر حسبی است.
بر عکس هرجا که دادگاه فصل خصومت می کند، تصمیم ارحکم ترافعی است، هرچند در آغاز کار نیز درخواست تابع امور حسبی باشد.