ثبت اختراع و قوانین

اگر فردی برای یک مشکل فنی راه حل جدیدی را ارائه دهد و این راه حل ساخت یک دستگاه صنعتی و یا فرایند صنعتی است.به صورت کلی هر فردی که بتواند با استفاده از ابتکار خود مشکلاتی را در این زمینه صنایع حل کند موفق به ایجاد یک اختراع شده است.ازمخترع به دو شکل حمایت می شود اولین نوع ان حمایت ایجابی است.حمایت ایجابی به مخترع این حق را می دهد تا از اختراع خود بهره برداری کند.

دومین شکل حمایت ،حمایت سلبی است که به دیگران این تکلیف را می دهد تا به اختراعات مخترعین احترام بگذارند و بدین ترتیب تمامی حقوق مخترع حفظ شود.

اختراع انواع مختلفی دارد که به بررسی ان ها می پردازیم.

انواع اختراع

اختراعات براساس جنبه های مختلفی تقسیم بندی می شوند که چند مورد از ان ها را در ادامه بررسی خواهیم کرد.

1-تقسیم بندی براساس فرایند و فراورده

الف)فراورده:زمانی که فرد مخترع کارها و فرایندهای مختلفی را انجام می دهد که می توانند مشکلاتی در زمینه های صنعتی حل کنند نتیجه ان ها باعث ایجاد یک کالا و یا محصول جدید می شود اختراع جز این دسته قرار می گیرد .مثلا ساختن قفلی که می توانند اعضای خانواده را تشخیص داده و در را برای ان ها باز کند.

ب)فرایند:زمانی که همه کارها و فرایندها دست به دست هم می دهند و به یک محصول و نتیجه خاص منجر می شوند و این نتیجه می تواند مشکلی فنی را حل کند.برای مثال ساخت و اختراع درهای هوشمند.

ج)ترکیباتی از فرایند و فراورده:زمانی که فرایند و فراورده با هم ترکیب می شوند و نتیجه این ترکیبات محصول جدیدی می شود که حلال یک مشکل فنی خواهد بود.

د)استفاده جدید از فرایند و یا فراورده:اگر درهر فرایند و یا فراورده بتوان تغییراتی را ایجاد کرد که بهبودی برای ان باشد و یا بتواند مشکلی را از ان حل کند اختراع جز این دسته خواهد بود البته توجه داشته باشید که نباید به همان روش جدید قبلا مشکل رفع شده باشد.

2-تقسیم بندی براساس تعدد مخترعان

الف)فرد مخترع:گاهی اوقات تنها یک نفر موفق به ساخت اختراع خواهد شد در این زمان همه امتیازات حاصل از اختراع نیز به همان فرد تعلق خواهد گرفت.در هنگام گرفتن گواهینامه اختراع نیز تمامی حقوق ان منحصرا به فرد تعلق خواهد داشت.خود فر مخترع نیز می تواند از طریق قراردادهای مختلف حقوق خود را منتقل کند.

ب)افراد مخترع:گاهی اختراع تنها کار یک فرد نیست و افرادی به صورت گروهی ان را ایجاد می کنند .این گروهی بودن باعث می شود دیگر برخلاف نمونه قبل حقوق به صورت اشتراکی بین افراد تقسیم شوند.در هنگام ثبت اختراع نیز این گروهی بودن ساخت ان باید ذکر شود.

3-تقسیم بندی براساس شرایط ماهوی

الف)اختراع کامل:اگر اختراع همه شرایط ماهوی را داشته باشد تمامی حقوق ان به مدت بیست سال متعلق به خود فرد مخترع خواهد بود.این مورد در ماده شانزدهم از قوانین ثبت اختراع و علائم تجاری امده است.

ب)نمونه ای از اشیای مصرفی:نمونه اشیای مصرفی شامل راه حل های فنی جدید در ساختار و یا شکل محصول و یا ترکیبی از این دو خواهد بود که این راه حل ها باعث کارکرد محصول را بهبود بخشد.

چه مواردی را نمی توان به عنوان اختراع ثبت کرد؟

1-چیزهایی که کشف می شوند مسلما جز کشفیات اند پس نمی توان ان ها را به عنوان اختراع به ثبت رساند.روش های ریاضی و یا اثر های هنری را نیز نمی توان جز اختراعات محسوب کرد.

2-ایده ها را نمی توان ثبت کرد.علاوه بران نمی توان فرایندها و یا فراورده هایی را که قابلیت اجرایی ندارند را نیز به ثبت رساند.

3-روش های کار تجاری و یا فعالیت های ذهنی و یا اجتماعی نیز قابلیت ثبت را ندارند.

4-روش ها جدیدی که برای درمان بیماری ها کشف می شود این موارد نیز قابلیت ثبت را ندارند البته داروها را می توان به عنوان اختراع ثبت کرد.

5-اگر از قبل چیزی برای انواع حرفه ها و یا صنایع پیش بینی شده باشد نمی توان ان ها را به ثبت رساند.

6-اگر اختراع معرفی شده باعث برهم خوردن نظم جامعه و یا برخلاف موازین اخلاقی باشد نیز نمی توان از ان بهره برداری کرد و یا ان را به ثبت رساند.

7-منشا و سایر اجزای تشکیل دهنده ژنتیک و هم چنین فرایندهای تولید بیولوژیکی نیز قابلیت ثبت به عنوان اختراع را ندارند.

برای ثبت اختراع چه باید کرد؟

طبق قوانین مربوط به ثبت اختراع و سایر محصولات صنعتی هر شخص مخترعی که می خواهد اختراع خود را ثبت کند باید اظهارنامه ای را در این باره تهیه کند.بعد از تهیه کردن اظهارنامه باید ان را به مسئولان مربوطه تحویل دهید.اظهارنامه ثبت اختراع در 3 نسخه و به زبان فارسی تهیه شده است که باید با ذکر قانون به امضای مخترع و یا نماینده قانونی او برسد.

در ماده 28 قانون ثبت اختراع این گونه امده است:( مرجع ثبت پس از دریافت اظهارنامه و ضمایم مربوطه آن، ظرف ۴ ماه ضمن انطباق با شرایط شکلی مندرج در قانون و این آیین‌نامه بررسی مقدماتی می‌کند. پس از بررسی مقدماتی و احراز شرایط شکلی اختراع، مرجع مذکور موظف است یک نسخه از اظهارنامه را به همراه مدارک و مستندات مربوط به مرجع ذی‌ صلاح جهت احراز ماهوی اختراع ادعایی ارسال کند.

مرجع یادشده ضمن حفظ محرمانگی اختراع، حداکثر ظرف ۵ ماه اظهارنامه را از نظر انطباق با شرایط ماهوی اختراع مقرر در قانون و این آیین‌نامه بررسی و نتیجه را به صورت مستند به مرجع ثبت اعلام می‌کند. مرجع ثبت به محض وصول پاسخ حسب مورد تصمیم مقتضی اتخاذ خواهد گرفت)

همان طور که در این ماده از قانون بیان شده حتما متوجه شدید که تشریفات برای ثبت اختراع مدت زیادی(9 ماه) طول خواهد کشید .اگر در مدت تعیین شده مسئولان به بررسی ماهوی اثر نپردازند مراجع ثبت موظف اند تا اظهارنامه مربوطه را بررسی و تصمیمات لازم را در این باره اتخاذ کنند.

خود مخترع نیز باید برای بررسی ماهوی اختراعش هزینه های را بپردازد او این کار را باید ظرف مدت 30 روز انجام دهد و رسید ان را به مسئولان مربوطه تحویل دهد در غیر این صورت اظهارنامه فرد بی اعتبار خواهد بود و به ان رسیدگی نخواهد شد.

برای رسیدگی به اعتراضات در زمینه ثبت اختراع چه باید کرد؟

گاهی اوقات مخترع برای ثبت اختراع اظهارنامه خود را به مراجع ذی صلاح تحویل می دهد اما این اظهارنامه توسط  مسئولان تایید نمی شود .مخترع در صورت این که درخواست و اظهارنامه او رد شود با توجه به ماده 58 قوانین ثبت اختراع می تواند به این تصمیم ان ها اعتراض کند.

اعتراض مخترع باید در دو نسخه کتبی و با دلایل و مستندات به همراه رسید پرداخت هزینه های رسیدگی به رد ثبت به مسئولان مربوطه تسلیم کند.توجه داشته باشید مخترع هر زمانی که بخواهد نمی تواند اقدام به طرح اعتراض کند بلکه تنها به مدت یک ماه بعد از اعلام رد درخواست می تواند برای اعتراض اقدام کند این مهلت برای افراد خارج از کشور 2ماه است.بعد از این که اعتراض نامه فرد ثبت شد نسخه دوم ان به خود فرد معترض برگردانده می شود.

حقوق مربوط به ثبت اختراع

ثبت اختراع و گواهینامه مربوط به ان حقوقی را برای افراد به همراه دارد که در این جا به بررسی ان ها می پردازیم.

حقوق مادی ناشی از ثبت اختراع

گواهی نامه ثبت اختراع به فرد حق بهره برداری انحصاری می دهد.در ماده 5 قانون ثبت اختراع این گونه امده است که حقوق اختراع ثبت شده تماما به مالک ان تعلق دارد. در بندهای دیگر همین قانون نیز امده است که حقوق اختراع ثبت شد می تواند به اشخاص دیگری انتقال پیدا کند ،اگر مخترع فوت کند تمانی حقوق ان اختراع به وراث فرد تعلق پیدا می کند.

در بند ه ماده 5 قانون ثبت اختراع نیز امده است که اگر فردمخترع برای اختراع به استخدام شخص دیگری در امده باشد تمامی حقوق ناشی از اختراع به کارفرمای او تعلق خواهد داشت.تنها در صورتی مخترع خود می تواند حقوق خود را در این  باره حفظ کند که درقرارداد بین کافرما این شرط را ذکر کرده باشد.

حقوق مادی به صورت کلی تمام بهره برداری های مادی است که به صورت قانونی بشود از اختراع کرد.البته اشخاص دیگری غیر از خود مخترع بدون اجازه او نمی توانند به بهره برداری از اختراع بپردازند.

حقوق ناشی از گواهینامه ثبت اختراع

در کشور ایران هر گونه از بهره برداری از اختراعی که ثبت می شود توسط افرادی غیر از مالک ممنوع است اما در صورت اجازه مالک موردی نخواهد داشت.از اختراعی که ثبت شده است به دو صورت می توان بهره برداری کرد:

1)درصورتی که محصول از نوع فراورده باشد به دو طریق می توان از ان بهره برداری کرد:

الف)می توان اختراع را ساخت،ان را به کشورهای دیگر صادر کرد،محصول را برای فروش در بازار عرضه کرد،فروش و استفاده از فراورده

ب)فروش اختراع و یا استفاده از فراورده های حاصل از ان ،ذخیره محصول با هدف فروش ان

2)اگر اختراع از نوع فرایند باشد می توان به روش های زیر از ان بهره برداری کرد:

الف)استفاده از خود فرایند

ب)کالاهایی که از فرایند بدست می ایند را مخترع می تواند صادر کند،در بازار برای فروش عرضه کند و..

حال اگر شخصی بدون اجازه از مخترع به بهره برداری از ان بپردازد ،حقوق مخترع را پایمال کرده است و مخترع می تواند از او در دادگاه شکایت کند.