زمانی که عقد نكاح منعقد می شود، برای هر يک از طرفين، حقوق و تكاليفی به وجود می آید. زن و شوهر اساسا به خاطر دلبستگی و علاقه ای که به هم دارند، مسئولیت های خود را انجام می دهند و حقوق يكديگر را رعايت می نمایند. یکی از مهم ترین حقوقی که زن در عقد نکاح دارد، نفقه زن می باشد که می بایست از جانب هر زن و مردی که می خواهند ازدواج کنند، به دقت مطالعه و بررسی گردد. به همین دلیل ما تصمیم گرفته ایم تا در این مطلب در مورد نفقه، شرایط آن، معیار تعیین میزان نفقه زن و اموالی که به عنوان نفقه به زن تعلق می گیرد اطلاعاتی را ارائه دهیم.
با اینکه در حال حاضر زنان ما با توانمندی و درایت در كنار همسران شان زندگی را اداره می نمایند، بر اساس بعضی از خصوصیات ذاتی مردان و مسائل اجتماعی، شارع و قانونگذار، رياست خانواده را بر‌عهده ی شوهر نهاده است. با توجه به اینکه مديريت اين مجموعه مهم و مقدس، با نظم عمومی جامعه دارای ارتباطی تنگاتنگ می باشد، مرد نمی تواند با اختيار و رضايت خود در یک قرارداد، رياست خانواده را به شخص ديگر واگذار نماید.
از جمله هدف راستین اين رياست، مهیا ساختن شرایط آسودگی خاطر زن در خانواده می باشد. به همین دلیل، در خانواده ای كه بنيان آن با عقد نكاح دائم پايه ريز‌ی می شود، پرداخت نفقه زن بر‌عهده ی شوهر خواهد بود. نفقه كه ريشه ی آن نفق است به معنی صرف كردن می باشد، در دانش حقوق به معنی «هزينه ی زندگی» است. هزینه ی زندگی معمولا عبارت است از تمام نيازهای رایج و متناسب با شرایط زن كه به ظاهر عرف آن ها را مشخص می نماید؛ مانند مسكن، پوشاک، غذا، اسباب منزل، هزينه های درمانی و بهداشتی و… .
بعد از اینکه زن به دادگاه خانواده مراجعه کرد، دادگاه برای محاسبه ی میزان نفقه زن از کارشناس کمک می گیرد. کارشناس با تحقیق در خصوص چگونگی شرایط زندگی زوجین مقدار نفقه را تعیین می نماید. نکته ی قابل توجهی که وجود دارد ایناست که امکان دارد مردم نفقه زن را طبق شرايط زندگی او در خانه پدری محاسبه کنند؛ اما حقوق دانان اعتقاد دارند كه معيار تعيين مقدار نفقه همسر، شرایط زن در خانواده تازه ای است که توسط وی و شوهرش ایجاد شده است؛ نه خانواده پدری اش. از طرفی دیگر، تمکن مالی زن چه حاصل كمک های خانواده ی پدری يا ارث رسیده به وی باشد و چه حاصل درآمد ناشی از شغل وی در جامعه، تعهد شوهرش را به پرداخت نفقه ساقط نخواهد کرد.
اموالی كه به عنوان نفقه به زن تعلق می گیرد، در دو دسته قرار می گیرد که عبارت است از:
بر اساس ماده ۱۱۰۲ قانون مدنی «همين كه عقد نكاح به طور صحيح منعقد شد، روابط زوجيت بین طرفين موجود و حقوق و تكاليف زوجين در مقابل یکدیگر به وجود می آید.» به همین ترتیب، تكليف به پرداخت مهر و نفقه از همان لحظه نكاح شروع می گردد؛ اما بر اساس ماده ی ۱۱۰۸ همان قانون تعیین کرده است كه هر موقع زنی بدون مانع مشروع و قانونی، وظايف مرتبط با زوجيت را انجام ندهد، نفقه زن به وی تعلق نخواهد گرفت. لذا، اصل بر پيروی زن از همسر خود است كه اصطلاحاً به آن «تمكين» می گویند. عدم تمكين زن، استحقاق وی را نسبت به اخذ نفقه از بین خواهد برد؛ البته این مسئله می بایست از جانب شوهر ثابت گردد.
مسلم است تمكين نكردن زن از همسرش، امکان دارد مانعی مشروع يا به عبارت ديگر عذری موجه داشته باشد؛ مانند اينكه زن از حق حبس خود استفاده گرده و در صورتی که قانونگذار به وی اجازه می دهد تا هنگامی كه مهريه ی خود را نگرفته باشد، از نزدیکی با شوهرش پرهیز کند؛ يا اينكه در زمان عادت ماهانه يا بيماری مسری نتواند شوهرش را همراهی نماید؛ يا ترس آزار بدنی، مالی يا شرافتی داشته باشد كه خودداری او را از رفتن به خانه ی شوهرش توجيه نماید. در هیچ کدام از اين موارد، زن از گرفتن نفقه محروم نخواهد شد. ولی برخی اوقات ممکن است تمكين نکردن زن وجاهت قانونی نداشته باشد؛ به این دسته از زن ها اصطلاحاٌ «ناشزه» گفته می شود. چنانچه زن نشوز کند (تمکین نکردن زن)، وی در مجموع هیچ حقی از نفقه زن نخواهد داشت.
نفقه زن فقط به ازدواج دائم اختصاص می یابد. در ازدواج موقت، زمانی می توان اين حق را برای زن در نظر گرفت كه در ضمن عقد، شرط پرداخت نفقه درج شده باشد یا شرایط زندگی زوجین بر اساس نفقه قرار گرفته باشد. از قرار معلوم پرداخت نفقه در ازدواج موقت اغلب دارای جنبه ی قرارداد می باشد تا قانونی؛ به اين معنا كه اگر دو طرف بر آن رضایت داشته باشند، مرد می تواند ادعای نفقه نماید. برخی مواقع از اوضاع و احوال زندگی زوجين نظیر مدت ازدواج موقت، داشتن فرزند و محل سكونت مشترک، می توان به رضایت طرفین يا اساس آن ها بر نفقه پی برد.
طلاق رجعی یکی از انواع طلاقبه شمار می رود كه در مدت عده مرتبط با آن، زوج می تواند به همسر مطلقه خود مراجعه نماید و به خاطر اینکه در اين مدت زن در حكم زوجه قرار دارد، وی مختار است از شوهر نفقه دريافت نماید؛ ولی در صورتی که طلاق در شرایط نشوز زن صورت گیرد، وی ديگر مستحق نفقه نمی باشد.
در طلاق بائن (طلاقی که زوج در دوره عده حق رجوع به زن را ندارد) و فسخ نكاح به هر دلیلی، در مدت عده نفقه به زن اختصاص نمی یابد؛ مگر اينكه باردار باشد كه در اين حالت تا زمان وضع حمل و فارغ شدن، او بر دريافت نفقه حق دارد.
متأسفانه، چنانچه برای انجام تعهداتی كه قبول می کنیم، ابزار يا ضمانتی اجرايی كه ما را به انجام آن مجبور نماید پيش بينی نگردد، امکان دارد آنچنان تمايل و اراده ای به ادای آن ها نداشته باشيم. در اين مسئله نيز باید گفت زندگی همیشه شيرين نخواهد بود و برخی اوقات كدورت هايی بین زن و مردها به وجود می آيد. در اینگونه شرایط، ممکن است شوهر در اولین قدم خود، برای آزار همسرش، از پرداخت نفقه سر باز کند. به همین دلیل، قانونگذار دو راه حل برای زن برای اخذ نفقه قرار داده است كه می تواند به انتخاب خود، از آن استفاده کند:
نفقه یعنی فراهم کردن هزینه های زندگی که شامل خانه ،اثاثیه،دارو،درمان و لباس است که از زمان عقد دائم بر عهده شوهر خواهد بود.البته باید توجه داشت که موارد گفته شده تنها مثال هایی از نفقه هستند و نفقه به این ها خلاصه نمی شود.لازم به ذکر است در عقد موقت به زن نفقه تعلق […]
شرط های عقد ان دسته از تعهداتی است که در هنگام ازدواج زن و شوهر با هم توافق می کنند تا شرط های ازدواج را عملی کنند و هردو طرف نیز ان را امضا می کنند. شروط ضمن عقد تعهداتی است که در حین ازدواج با توافق زن و شوهر وارد مفاد قرارداد ازدواج ان […]
میزان نفقه زن پس از طلاق یکی از مسائل مهمی که در روابط خانوادگی بسیار مورد توجه و اهمیت قرار دارد مبحث پرداخت نفقه است. پرداخت نفقه یکی از مهمترین مواردی است که به آن رسیدگی می شود و قواعد ویژه ای نیز از سوی قانونگذار برای آن تعیین شده است. چنانچه مردی نسبت به […]
نحوه درخواست نفقه همسر و اقارب نفقه به معنی چیزی که انفاق کنند می باشد و در اصطلاح حقوقی به معنی تمام نیازهای متعارف و متناسب با شرایط زن مانند مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی، بهداشتی و خادم در صورت عادت یا نیاز به واسطه نقصان یا مرض می باشد. براساس […]
بدون دیدگاه