پس از اینکه عقد بین دختر و پسر به درستی خوانده شد، حقوق و تکالیفی برای آن ها به وجود می آورد. یکی از مواردی که نکاح از نظر قانونی به دنبال دارد به وجود آمدن رابطه ی زوجیت بین آن ها است. هدف از این رابطه نیز دارای مفهوم عامی می باشد که شامل تمام روابط شخصی و مالی زوجین می شود و خصوصیت آن به رابطه زناشویی با معانی این لغات همخوانی ندارد. نکته مورد اهمیتی که وجود دارد این است که اساس زندگی مشترک نه به قانون بلکه به اخلاق نیاز دارد. از جمله ابعاد اخلاقی خانواده، تمکین و اطاعت می باشد.
چیزی که در خصوص مفهوم تکمین (به معنای خاص کلمه و در نظام خانواده) وارد ذهن می شود عبارت است از پیروی زن از خواسته های همسر خود. البته این معنای عرفی دور از معنای لغوی و اصطلاحی نمی باشد. مفهوم لغوی تمکین تن در دادن است.
معنای اصطلاحی تمکین در علم حقوق نشات گرفته از متون فقهی ما بوده و به بیان دیگر دو معنی دارد:
به این معناست که زن با همسر خود خوش رفتاری و یا حسن معاشرت داشته باشد و خواسته های مشروع او را اطاعت کرده باشد. علاوه بر این رعایت نظافت و آرایش خود برای همسر باید طوری باشد که مناسب زمان، مکان، شرایط و شان خانوادگی آن ها باشد. البته ابن را باید بگوییم که تمکین دو طرفه بوده و مردها نیز به عنوان همسر باید نسبت به خواسته های مشروع همسر خود پاسخ مثبت دهند و از وی به میزان قانون و عرف پیروی نماید و ریاست همسر خود را در خانواده مورد قبول قرار دهد.
لذا درصورتی که مردی از همسر خود توقعات نامشروع یا نامتعارفی داشته باشد، خانم وظیفه دارد که از او اطاعت نکند. برای مثال چنانچه از همسر خود بخواهد که همه ی اموال خود را به نام او بزن و خانم برای این کار رضایت کامل نداشته باشد، این توقع متعارف تلقی نخواهد شد.
در خصوص رفت و آمد خانم باید گفت که در صورتی که آقا برخلاف عرف از خروج همسر خود از منزل و بازدید دوستان و آشنایان نیز جلوگیری کند، رفتارش سوء معاشرت به حساب می آید.
این تمکین به معنای رابطه ی خاص زوجیت و رابطه زناشویی می باشد. چیزی که در عرف از تمکین فهمیده می شود، اغلب به صورتیان نوع تمکین می باشد. برای بهتر درک کردن تمکین باید به مفهوم نشوز که در مقابل تمکین عنوان می شود نیز می پردازیم. عدم تمکین یا نشور به نافرمانی یکی از زوجین گفته می شود. در صورتی که حالت نشور از سوی هر دو باشد، به آن شقاق می گویند.
هر موقع زن همسر خود را تمکین نکند و در اصلاح حقوقی ناشزه گردد، مرد می تواند به دادگاه و محکمه حقوقی رجوع کرده و الزام زن را به تمکین خواستار گردد. همچنین زن نمی تواند در مدتی که تمکین نمی کند از همسرش درخواست نفقه کند. به بیان دیگر در صورتی که زن بدون هیچ نوع مانع شرعی از انجام وظایف و تکالیف زوجیت اجتناب نماید استحقاق خود را برای اخذ نفقه از دست خواهد داد.
لذا در صورتی که زن برای عدم اطاعت از خواسته های مشروع همسر خود، عذر موجه و قانونی داشته باشد نفقه به وی تعلق می گیرد. به عنوان مثال شرایط را در نظر بگیرید که زن به دلیل خطری که از سوی همسرش او را تهدید می کند از ماندن در خانه همسر اجتناب می نماید. در این حالت نمی توان منکر تعلق حق نفقه به آن زن شد.
از سوی دیگر، همانطور که گفته شد امکان دارد مردی نیز ناشز گردد و به وظایف خود عمل نکند. در این حالت زن می تواند به دادگاه مراجعه کرده و الزام همسر خود را به انجام وظایف و تکالیف قانونی و شرعی خود د خواست نماید. نشوز مرد، سوء معاشرت یا همان بدرفتاری تلقی می گردد و می تواند از مصادیق عسر و حرج باشد و بر اساس قانون زن می توان با پشت سر گذاشتن مراحل قانونی، درخواست طلاق دهد.
مرد باید در اولین جلسه دادگاه ثابت نماید و دلایلی را عنوان کند که طبق آن مشخص گردد همسرش بدون اجازه او خانه را ترک نموده است، البیته قبل از هر اقدامی برای این که زن از این شکایت آگاه نشود، باید آدرس دقیقی از محل سکونت فعلی زن به دادگاه ارائه گردد تا برای زن اخطاریه به منظور حضور در دادگاه فرستاده شود. اصولا مرد نمی تواند آدرس منز خود یعنی منزل مشترک را اراده دهد زیرا مرد می گوید که همسرش خانه را ترک کرده و دیگر برنگشته است. در صورتی که آدرس دقیقی ارائه نگردد و اخطاریه طب روال قانونی فرستاده نشود، نشکیل جلسه دادگاه به صدور حکم منجر نمی شود.
فرمان باید واقعی و قانونی باشد. فرمان واقعی به این شکل است که اخطاری به دست خود خوانده و یا یکی از بستگان وی داده شود و یا بر روی در محل زندگی او الصاق گردد و فرمان قانونی نیز به این معناست که فاصله فرمان و تشکیل جلسه، باید هفت روز بین فرمان تا تشکیل جلسه دادگاه وجود داشته باشد. البته چنانچه در کمتر از این فاصله طرفین با حضور در جلسه دادگاه نسبت به رسیدگی پرونده خود اعلام آمادگی نمایند، منع قانونی برای بررسی پرونده وجود نخواهد داشت.
برای دختر این امکان وجود دارد که قبل از آغاز زندگی با همسرش تمام مهریه خود را طلب کند و تا اخذ کامل آن عدم تمکین نسبت به همسر خود داشته باشد. به این حق «حق حبس» می گویند. بر اساس ماده ی 1058قانون مدنی«زن می تواند تا مهر به وی تسلیم نشده از انجام وظایفی که نسبت به همسر خود دارد اجتناب نماید، مشروط به اینکه مهر وی حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نمی باشد».
به طور خلاصه بر اساس نظرات و آراء عنوان شده منظور از عدم تمکین تنها محدود به تمکین خاص بوده و در موارد دیگر تمکین، مانند خروج از خانه ملزم به اطاعت می باشد.
بعد از ازدواج زن و مرد نسبت به یک دیگر وظایف و تکلیف هایی دارند که باید آن ها را درمقابل یکدیگر انجام دهند. برای این که در زندگی زناشویی محبت، دوستی ، تفاهم و احترام بین طرفین برقرار باشد لازم است تا زن نسبت به مرد و مرد نسبت به زن وظایف خود را […]
عدم تمکین چه نتایجی به همراه دارد؟ بر اساس ماده ۱۱۰۷ قانون مجازات ایران نفقه به معنی تمام نیازهای متداول و در شان زن مانند مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و هر چیزی که را به طور عادت یا نیاز لازمه زندگی او باشد. در عقد منقطع نفقه به […]
به چه دلایلی دادخواست الزام به تمکین رد می شود؟ از جمله مسئولیت زن در برابر شوهر تمکین از وی است و به زنی که بدون دلیل قانع کننده از انجام وظایف زناشویی سرپیچی می کند به اصطلاح به آن ناشزه می گویند. دلایل رد دادخواست الزام به تمکین زوجه شامل یکی از موارد زیر […]
بدون دیدگاه